Bir önceki yazımda dünyanın en önemli girişim hızlandırma merkezlerinden biri olan Y Combinator’ın eski başkanı Sam Altman’ın Stanford Üniversitesinde verdiği Girişimcilik dersini, Fikir ve Ürün başlıklarını ele almıştım. Şimdi ise Ekip ve İcra başlıklarını yazacağım.
3- EKİP (TEAM)
Geçen derste Sam Altman, fikir ve ürün konusunu ele almıştı. Bu derse ise “bunları doğru yapmazsanız geri kalan hiçbir şey sizi kurtaramayacaktır” diyerek başladı. Şimdi hem bu dersten öğrendiklerimi hem de kendi yorumlarımı paylaşacağım.
Ekip için ilk yapılması gereken Co-Founderlar’ın belirlenmesi!
- YC’de (Y Combinator) bir girişimin en erken batma sebebi Kurucu Ortaklar (Co-Founder) arasındaki kavgalardır.
- Buna rağmen bazı girişim başlatanlar Co-Founder almayı işe alımdan daha az titizlikle yapıyor. “Sen de bir girişim başlatmak istiyorsan gel beraber başlatalım” diye yola çıkıyorlar ki, bu çok yanlış. Bu şekilde başlayan girişimlerin birçoğu büyümeden batıyor.
- YC’de bir dönem 75 şirketten 9 tanesi rastgele Co-Founder bulup eklediler. Ve bu 9 takımın hepsi 1 sene içinde bölündü ve battılar.
- Hiç kurucu ortağınızın olmaması, kötü bir ortağınızın olmasından daha iyidir.
- Tek başına girişim başlatmak da doğru değildir.
- YC’de en başarılı 20 girişimde en az 2 Co-Founder var.
- Acımasız becerikli Co-Founder’lara ihtiyacınız var.
- Kurucu ortakların soğuk kanlı ve sert olmaları gerekiyor.
- Co-Founderlar nasıl olmalı?
- İhtiyacınız olan her şeye çare bulan, soğuk kanlı, dayanıklı, her türlü durumda ne yapılması gerektiğini bilen, hızlı hareket eden, kararlı, yaratıcı, her şeye hazır kişilerden olmalı.
- Co-Founder James Bond gibi olmalı, James Bond gibi hareket edecek birisine ihtiyacınız var. Herhangi bir alanda uzman olan kişiden daha çok ihtiyacınız var bu tipe.
- YC deneyimimize göre, 2 veya 3 kurucu ortağın olması muazzam gözüküyor. Tek kurucu olması kötü, 5 ve daha fazla ortak olması çok kötü. 4 kişi bazen işe yarıyor. Hedefiniz 2 veya 3 ortaklı girişimler kurmak olmalı.
Bazı üniversiteli gençler beraberce yola çıktıkları için 8-9 kişilik ortaklık düşünerek başlıyorlar hatta 8-9 kişi ortaklı şirket kuruyorlar. Ve çok uzun süre geçmeden dağılmalar, çıkmalar, kavgalar vs oluyor ve neyi nasıl kapatacaklarını bilemiyorlar ve girişim batıyor. O yüzden başlarken ekibiniz kalabalık olabilir ama yönetici olarak 2-3 maksimum 4 ortakla başlayın. Diğer kişilerin görevlerini ve gelirlerini farklı şekillerde belirleyebilirsiniz. Diğer türlü, girişimler 1 yıl veya 2 yıl dayanabiliyor ve kapanıyor.
Ortaklardan sonra geçelim işe alım konusuna!
- Mümkünse işe kimseyi başta almayın. Çalışan sayısının fazla olması bir güç gösterisi gibi geliyor kuruculara. Ne kadar fazla sayı alırsak, sayımız ne kadar fazla olursa o kadar iyi olur, o kadar güçlü gözükürüz diye düşünüyorlar.
- YC tecrübemiz: En az çalışanla, en çok işi yapmaktan gurur duymalısınız.
- Başlangıçta çok sayıda çalışan almanız demek, her ay giderinizin çok olacağı, karmaşıklık, gerginlik, yavaş karar alma gibi şeylerin olacağı demektir.
- En iyi YC startuplarında başlangıçta çok az çalışan vardı hatta bazen kurucular harici kimse yoktu.
- Mümkün olduğunca uzun süre az kişi olarak devam etmeye bakın. Daha sonra iş büyüdüğünde hızlı işe alım yapmayı da ayrıca öğrenmelisiniz.
- Bunun bu kadar kötü olmasının nedenlerinden biri de ilk işe alımın yanlış olmasının maliyetinin gerçekten yüksek olmasıdır.
- İlk üç ya da daha fazla çalışanı çok kötü bir şekilde işe alan pek çok şirket bir daha asla toparlanamıyor.
- Airbnb ilk işe alımını yapmadan önce ilk çalışanıyla 5 ay mülakat yaptı. İlk yıllarında sadece 2 kişiyi işe aldılar. Airbnb, çalışanlarının sahip olmasını istediği bir kültürel değer listesi hazırladı ve tüm listeye uyan kişileri seçtiler. Hatta son 1 yılda öleceğini bilsen yine de bu şirkette çalışır mısın diye sorarak, kabul edenler arasından seçim yaptılar.
- Şirketinize en az sizin kadar inanan insanlara ihtiyacınız var başlangıçta.
- Diyelim ki başlangıçta ihtiyacınız yoktu ve işe alım yapmadınız ama bir gün ihtiyaç duydunuz peki o zaman nasıl seçim yapmalısınız?
- Birincisi en iyi insanları işe almak birinci önceliğiniz olmalı.
- Yeniden işe almak her zaman zordur, o yüzden ilk alımı yaparken dikkatli olmalı ve en iyi aday seçilmelidir.
- İşe alım yaparken kurucular olarak yapmanız gereken vaktinizin maksimum %25’ini işe alıma ayırmaktır. Daha fazla zaman ayırırsanız ürününüz ve şirketiniz tehlikeye girebilir.
- İşe alımlarda ilk 5 çalışanın 1 tanesi bile vasat olursa o şirketi öldürebilir.
- Büyük şirketlerde, çok sayıda çalışan varsa birkaç kişiyi yanlış almak ve sonra değiştirmek sorun olmayabilir veya az sorun olabilir. Ama startup daha işin başındayken, daha 10 kişiden bile az iken 1-2 kişiyi yanlış alırsa ve yeniden alımla uğraşırsa bu o şirketi öldürebilir.
- Kurucular bize işe alım yaparken deneyimin ne kadar önemli olduğunu soruyorlar. Şirketinizin büyük bir organizasyonunu yönetecek birini arıyorsanız deneyimli birini tercih edin ama startup’ı başlatırken daha önemli olan şey adayın yetenekli olması ve size inanmasıdır.
- Hayatımda en iyi işe alımlarımda o kişiler daha önce böyle bir işi yapmamışlardı.
- Deneyim o rol için çok önemliyse tabii ki deneyime bakın ama daha başlarda işe, ürüne ve size olan inancı yüksek ve kapasiteli, yetenekli, işin altından kalkabilecek ve sürekli kendini geliştiren birilerini alın. Daha önce tecrübesi olmasa da.
- İşe alırken insanlarda aradığım 3 özellik var:
- Akıllılar mı?
- İşleri bitiriyorlar mı?
- Onlarla vakit geçirmek ister miyim?
- Eğer bu üç maddeye evet diyorsam, aldığım kimseden şimdiye kadar pişman olmadım.
- Kişileri daha iyi görebilmek için 1-2 günlük veya haftalık deneme sürecine alın. Onunla birlikte çalışmak, projede görmek ve vakit geçirmek kişiyi size daha iyi tanıtacaktır.
- Yeni kurucular mülakat konusunda çok da iyi değillerdir. Genellikle mülakatta zeka soruları sormaya çalışırlar. Ama kişiye eskiden yaptığı işleri, projeleri anlatmasını isterseniz çok daha fazla şey öğrenirsiniz.
- Kişinin eskiden çalıştığı referansını, arkadaşını, yöneticisini arayın. Ve onlara sorun: Bu kişi gerçekten çalışmak istediğin kişiler arasında ilk %5’te miydi? Onu tekrar işe alır mıydın? Neden alırdın, neden almadın? gibi sorular sorun.
- Eğer biriyle iletişim kurmak zorsa, iletişim kurulamıyorsa o kişi ile çalışmak zordur.
- Kabaca söylemek gerekirse şirketteki ilk 10 çalışana, 4 yıl çalışma şartıyla şirketin %10’unu vermenizi tavsiye ediyorum.
Peki işe alımı da yaptınız, peki onları nasıl işte tutacaksınız?
- Çalışanlarınızın mutlu olduğundan ve kendilerini değerli hissettiklerinden emin olmalısınız.
- YC’deki bir startup CEO’su birkaç kez ekip değiştirmiş ve gelenler hızlıca çıkmışlar. Bundan ne öğrendin diye sorduğumuzda: “Çalışanlarınıza her gün işi batırdıklarını, yapamadıklarını söylemeyin. Böyle söyleyince hemen çıkıyorlar.”
- İyi olan her şey için ekibinizin tüm övgüyü almasını sağlamalısınız. Ve kötü şeyler için siz sorumluluk almalısınız.
- Daniel Pink, insanları harika işler yapmaya motive etmek için şu 3 şeyden bahsediyor: Özerklik, Ustalık ve Amaç!
Ekip bölümündeki son şey ise, işe yaramadığı zaman kişileri çıkarmak!
- İnsanları işten çıkarmak şirket yönetmenin en kötü yanlarından biridir.
- İşler yolunda gitmediğinde hızlıca çıkarmak en iyisidir.
- İşe alım yaparken çok yavaş, işten çıkarırken çok hızlı olmalısınız.
- Bir kişinin sürekli aynı hatayı yapması, işleri berbat etmesi, herkesi mutsuz etmesi ve ekibin motivasyonunu düşürmesi gibi nedenleri gördüğünüze beklemeden işten çıkarmayı yapmanız beklenir.
- Gerçekten zeki olan ve yeni şeyler öğrenen insanları sürekli ekipte tutmak istersiniz. İyi insanlar şirkette her zaman bir rol bulabilirler.
- Bir girişimin ilk günlerinde iletişim ve hız her şeyden daha önemlidir. O yüzden kurucu ortakların uzaktan, farklı ülkelerde olmasındansa, yan yana olmalarını tavsiye ederim.
- Tüm zamanların en başarılı şirketlerine bakın, kurucu ortakların farklı uzaklıklarda çalıştığını göremezsiniz. Hepsinde bir aradalardır.
4- İCRA (EXECUTION)
- İcra şirketin en eğlenceli yeri değildir ama en kritik yeridir.
- İyi icraate sahip bir girişim istiyorsanız, kurucuların iyi icraate sahip olması gerekir.
- Kurucular ne yaparsa şirketin kültürü o olur.
- Dolayısıyla, insanların çok çalıştığı, ayrıntılara dikkat ettiği, müşteriye odaklandığı ve tutumlu olduğu bir kültür istiyorsanız, bunu kendiniz yapmak zorundasınız, başka yolu yok.
- Harika fikirleri olan insan sayısı, bu fikirler için emek harcayacak insan sayısından ez az yüz kat daha fazladır. Fikirlerin tek başına bir değeri yoktur. İcraat ve emek harcamak çok çok önemlidir.
- İyi icra etmek, çok çaba sarf etmek demektir.
- Bir CEO’nun görevleri:
- Vizyon belirlemek. Para, yatırım toplamak. İşe almaya çalıştığınız kişilere şirketi tanıtmak ve inandırmak. İşe alım yapmak ve ekibi yönetmek. Beşincisi ise, tüm şirketin uyguladığından emin olmak, uygulama çıtasını yükseltmek.
- İcraat ikiye ayrılır: birincisi ne yapacağınızı bulabilir misiniz? ikincisi ise bunu başarabilir misiniz?
- Fikri zaten buldunuz ve şirketi kurdunuz. Şimdi bunu başarmaya odaklanmanız gerekir.
- Başarabilmeniz için odaklanmanız gerekir. Odaklanma işin olmazsa olmazıdır.
- Kuruculara şu soruyu sorarım: “Zamanınızı ve paranızı neye harcıyorsunuz?”
- Her gün dikkatinizi çeken ve önemli olan 100’den fazla şey olacaktır. Siz 2 veya 3 tanesini belirlemeli, odaklanmalı, geriye kalanı devretmeli, ertelemeli veya görmezden gelmelisiniz.
- En önemli 2 veya 3 şeyi bulmalı ve sonra sadece bunlara odaklanmalısınız.
- Eğer günde en önemli 2-3 şeyi seçemezseniz gerçekten başarılı olamayacaksınız.
- Günde 100 şeyden 97’sine hayır diyebilmelisiniz. Kurucular yeni şeyler yapmayı, denemeyi, başlatmayı çok sever ama hayır demeyi öğrenmelisiniz.
- Çoğu startup yeterince odaklanmış değil. Çok çalışıyorlar ama doğru şeyler üzerinde çok çalışmıyorlar.
- Bir startup kurmanın hem en güzel hem de en kötü yanlarından biri, denediğiniz için puan alamamanızdır. Sadece piyasanın istediği bir şey yaptığınızda puan alırsınız. Yani yanlış şeyler üzerinde gerçekten çok çalışırsanız, kimsenin umurunda olmaz. O zaman her gün neye odaklanacağınızı nasıl bulacağınız sorusu ortaya çıkıyor. İşte bu noktada hedefleriniz olması çok önemli.
- Kurucu neyi önemsiyorsa, kurucular temel hedeflerin ne olduğunu düşünüyorsa, tüm şirket buna odaklanacaktır.
- Büyüme ve ivme bir girişimin yaşam kaynağıdır. Her zaman bunları korumaya odaklanmalısınız.
- Girişimlerin sırrı aşırı odaklanma ve aşırı adanmışlıktır.
- Genellikle rakiplerinizden daha çok çalışmalısınız. Rakiplerinizden birazcık fazla çalışmak sizi başarılı kılabilir.
- Kurucuların kararlı olması gerekiyor. Kararsızlık girişimlerin katilidir.
- En iyi kurucular küçük görünen şeyler üzerinde çalışırlar, ama gerçekten hızlı hareket ederler. En iyi kurucularla ne zaman konuşsanız, yeni şeyler yaptıklarını görürsünüz.
- Bir ekiple her konuştuğumuzda yeni şeyler yapıyorlarsa, bu, şirketin başarılı olacağına dair elimizdeki en iyi tahmin.
- En iyi kurucular genellikle e-postalara en hızlı yanıt verenlerdir. En hızlı onlar karar verir.
- Kuruculara bir şirketin nasıl yönetileceğine dair tek bir şey söyleyebilseydim: ivmeyi koruyun, ayağınızı gaz pedalından çekmeyin derdim.
- Vizyon konuşmalarını şirketin kazandığı zamanlara saklamalısınız. Kazanmadığınız zaman, küçük kazanımlarla ivmeyi geri kazanmanız gerekir.
- Rakipler ve basın yüzünden şirketin moralinin bozulmasına izin vermeyin.
- Henry Ford şöyle der: “Korkulması gereken rakip, sizi hiç umursamayan rakiptir. Ancak kendi işini her zaman daha iyi hale getirmeye devam eder.”
Evet bu derste de ekibin nasıl seçilmesi, nasıl elde tutulması ve nasıl kovulmasıyla beraber, kurucuların nasıl olması ve nasıl yönetmesi gerektiğine dair notlarımı yazdım. Bir sonraki yazıda görüşmek dileğiyle. Videonun linkine aşağıdan ulaşabilirsiniz.
#startup101 #startup #ekip #icra #yönetim #kurucular #founders #execution #team #samaltman #ycombinator #stanford #girişimcilik
Sam Altman – How to Start a Startup Lecture 2 videosu: